басу — I. и. Культуралы үсемлекләр үстерелә торган җир мәйданы, иген кыры. Иген кырының аерым бер иген үскән өлеше үлән басуы. БАСУ КАПКАСЫ – Авылдан кырга чыгу юлларында корылган капка, кыр капкасы. II. БАСУ – ф. 1. Аякка калкыну, вертикаль хәлгә килү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басым — I. 1. Аяк басу, адым. 2. Нәрсәгә дә булса басу (II,11,12) хәрәкәте яки күренеше. Басым, басу аркасында барлыкка килгән уем 3. Өслеккә юнәлтелгән механик тәэсир (мәс. авырлык) көче 4. Этәреш, кысу. Көчле кысрыклау 5. күч. Көч белән, көчләп тәэсир… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
педаль — Төрле машиналарда һәм музыкаль инструментларда аяк көче белән берәр механизмны хәрәкәтләндерү яки тотып тору өчен эшләнгән аяк басу урыны; Тәбәлдерек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
итек — 1. Озын кунычы күннән, кирзадан, брезенттан тегелгән, каты табанлы күн аяк киеме 2. Озын кунычлы, йомшак табанлы, мехы эчкә каратылган күн аяк киеме 3. Йоннан басылган, балтырлы киез аяк киеме; киез итек. ИТЕК БАСУ – Йоннан киез аяк киеме… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таптау — I. 1. Аяк белән (өстенә) басып йөрү, өстендә йөрү. 2. Аяк яки тәгәрмәч белән басып, җиргә түшәлдерү, егу (гадәттә иген яки үләнне) 3. Басып изү; бастыру, тыгызлау 4. Берәр юл буйлап яки бер урында күп йөрү, кат кат йөрү 5. Аяк белән басып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чолгавыч — иск. Кайбер аяк киемнәре (мәс. итек) эченнән аякка урау өчен тукыма кисәге аяк чуы. II. ЧОЛГАУ – ф. 1. Берәр нәрсә (чүпрәк, тукыма һ. б. белән урау, чорнау, төрү 2. Берәр кеше яки нәрсә тирәсенә килеп туплану, аны әйләндереп алу 3. Берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чу — иск. Кайбер аяк киемнәре (мәс. итек) эченнән аякка урау өчен тукыма кисәге аяк чуы. II. ЧОЛГАУ – ф. 1. Берәр нәрсә (чүпрәк, тукыма һ. б. белән урау, чорнау, төрү 2. Берәр кеше яки нәрсә тирәсенә килеп туплану, аны әйләндереп алу 3. Берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәпи — и. 1. Кош кортлар һәм песи, эт кебек кечкенә хайваннарның аягы 2. Балалар аягы. сөйл. Гомумән аяк. ТӘПИ БАСУ – 1. Егылмыйча ике аякка басып тору (балалар тур.) 2. күч. (Хуҗалык) рәтләнү, аякка басу. ТӘПИ СУЗУ – гади. Үлү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җир — 1. Кояштан өченче планета 2. күч. Бөтен дөнья җирдә юктыр. ҖИР ӨСТЕ – Аяк асты җир, идән һ. б. . Җиргә – Түбән таба, аска 4. Җир шарының өске катлавы, туфрак 5. Иген басулары, чәчүлек кырлар. Басуның аерым өлеше; бер иген үсә торган басу. Басуда… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сөял — (СӨЯЛЛЕ) (СӨЯЛЛӘНҮ) – 1. Тире өстенә үсеп чыккан, орлык зурлыгындарак каты төер; рус. Бородавка 2. Аяк кулдагы тиренең: озак эшләүдән, сыдырылудан бирчәю сәбәпле кабарыбрак һәм катыланып калган урыны. СӨЯЛГӘ БАСУ – Берәүнең аеруча борчыган,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
